Dampopen Bouwen
- Geplaatst op
- Door Dubomat
- Geplaatst in Comfortabel Binnenklimaat, Dampopen Bouwen, Gezond Bouwen, Houtskeletbouw, Vochttransport
Een term die steeds vaker voorbijkomt is dampopen bouwen. Het idee daarachter is eigenlijk heel logisch: een woning die als het ware kan "ademen", blijft gezonder. De kans op vochtophoping in de constructie van een woning wordt hiermee geminimaliseerd en zo wordt er ook een gezond binnen klimaat gecreëerd.
Van Probleem naar Oplossing: De Kracht van Dampopen Bouwen
Een term die steeds vaker voorbijkomt is dampopen bouwen. Het idee daarachter is eigenlijk heel logisch: een woning die als het ware kan "ademen", blijft gezonder. De kans op vochtophoping in de constructie van een woning wordt hiermee geminimaliseerd en zo wordt er ook een gezond binnen klimaat gecreëerd. Wat veel mensen niet weten, is dat dampopen ontwerpen vooral een cruciale rol speelt bij houtskeletbouw (HSB). Het biedt namelijk een oplossing voor een specifiek probleem dat vooral bij deze bouwmethode voorkomt. In deze blog leggen we uit waarom dit zo belangrijk is. We kijken daarbij naar het verschil tussen houtskeletbouw en traditionele bouw en hoe dampopen bouwen in beide systemen een andere rol speelt.
Let op: in deze blog gaan we specifiek in op nieuwbouw. Bij renovatie kan dampopen bouwen óók nuttig zijn, dit onderwerp gaan we later behandelen in een nieuwe blog.
Even terug naar de basis: hoe ontstaat condensatie?
Condensatie is de faseovergang van een damp naar een vloeistof. De lucht om ons heen bevat altijd een bepaalde hoeveelheid waterdamp. Hoe warmer deze lucht is, des te meer waterdamp er in deze lucht kan worden opgenomen. Andersom geldt dus ook, des te kouder de lucht, des te minder waterdamp de lucht kan opnemen. De hoeveelheid vocht die zich in de lucht kan bevinden is dus afhankelijk van de temperatuur. Voor meer informatie hebben wij ook een blog geschreven over Condensatie.
Wat betekent dampopen bouwen precies?
Dampopen bouwen houdt in dat de materialen in een constructie zó gekozen en geplaatst worden, dat waterdamp geleidelijk naar buiten kan verdampen. Op deze manier wordt voorkomen dat vocht opgesloten raakt. Dit is van belang om schimmel, houtrot en een ongezond binnenklimaat te voorkomen. Maar denk ook aan de prestaties van isolatiematerialen. Wanneer isolatiemateriaal vocht bevat kan dit een negatief gevolg hebben voor de isolerende waarden. Een belangrijk uitgangspunt van dampopen bouwen is dat de constructie aan de buitenzijde meer dampopen is dan aan de binnenzijde van de constructie. Met andere woorden: de materialen aan de buitenzijde van de constructie moeten beter in staat zijn om damp door te laten dan die aan de binnenzijde.
Wat heeft dit te maken met de sd-waarde?
De mate waarin een materiaal waterdamp tegenhoudt of juist doorlaat, drukken we uit in de sd-waarde. Dit is een belangrijk begrip als het gaat om dampopen bouwen, dus laten we even teruggaan naar de basis. De sd-waarde geeft aan hoe goed een materiaal waterdamp tegenhoudt. De afkorting staat voor “equivalente luchtlaagdikte in meters”. Dat klinkt technisch, maar het betekent simpel gezegd: hoeveel meter stilstaande lucht hetzelfde effect zou hebben als het materiaal in kwestie. Hoe hoger de sd-waarde, hoe moeilijker het is voor waterdamp om erdoorheen te komen – het materiaal is dan dampremmend of zelfs dampdicht. Een lage sd-waarde betekent juist dat het materiaal dampopen is: waterdamp kan er dan relatief makkelijk doorheen migreren.
- Een sd-waarde van 0,1 m laat damp goed door, denk aan kalkhennep of minerale wol
- Een sd-waarde van 10 m of meer houdt damp vrijwel volledig tegen, zoals dampdichte folies of aluminiumlagen
Het kiezen van de juiste sd-waardes in de juiste volgorde (van binnen naar buiten steeds dampopener) is essentieel om vochtproblemen in de constructie te voorkomen. Daarom speelt de sd-waarde een centrale rol in het ontwerpen van een gezonde, dampopen opbouw.
- Een laag sd-waarde (bijv. < 0,5 m) betekent dat een materiaal dampopen is
- Een hoge sd-waarde (bijv. > 10 m) betekent dat het materiaal dampdicht is
- Tussenwaarden (ca. 0,5 – 10 m) worden vaak als dampremmend beschouwd
Een wand, vloer of dak bestaat bijna altijd uit meerdere lagen en materialen. Denk aan een combinatie van isolatie, folie, beplating en afwerking. Elk van die lagen heeft z’n eigen sd-waarde, en dat maakt de juiste opbouw extra belangrijk. Om te zorgen dat waterdamp veilig naar buiten kan, is er een veelgebruikte vuistregel: de buitenste laag van een constructie moet ongeveer zes keer zo dampopen zijn als de binnenste laag. Waarom? Zo kan er geen condensatie in de constructie plaatsvinden en schade aanrichten. Door bewust te kiezen voor dampopen, dampremmende of dampdichte materialen (afhankelijk van hun plek in de opbouw) wordt er gezorgd voor een veilige, ademende constructie die vochtproblemen voorkomt én bijdraagt aan een gezond binnenklimaat. Maar hier komt de nuance: in welke bouwmethode is dat écht nodig?
Traditionele bouw: relatief ongevoelig voor condensatie
Bij traditionele bouw (denk aan gemetselde muren met een spouw) bevindt de isolatielaag zich vaak aan de buitenzijde van de dragende constructie. Achter de isolatielaag zit direct de geventileerde spouw, waardoor eventueel vocht snel kan ontsnappen via die spouw.
In dit voorbeeld is glaswol toegepast als isolatiemateriaal. Glaswol is van nature dampopen, met een sd-waarde van ongeveer 0,16 meter. Het dauwpunt (het moment waarop waterdamp condenseert) ligt in dit geval aan de buitenzijde van de isolatielaag. Op die plek is de warme, vochtige binnenlucht zo ver afgekoeld dat de waterdamp niet langer in gasvorm kan blijven en normaal gesproken zou condenseren. Dankzij de geventileerde spouw krijgt die damp echter de kans om te ontsnappen, waardoor er géén condensvorming optreedt. Naar mate dat de lucht van binnenuit naar buiten trekt, zal deze lucht afkoelen. Ergens in deze isolatielaag zal het dauwpunt bereikt worden. Op dit punt zal de waterdamp in de lucht gaan condenseren. Aangezien deze lucht niet is opgesloten, maar vrij kan bewegen richting de geventileerde luchtspouw, kan het waterdamp en het eventueel opgebouwde vocht worden afgevoerd. Dit laat zien hoe belangrijk een doordachte, dampopen opbouw is voor een gezond en duurzaam gebouw.
Houtskeletbouw (HSB): dampopen bouwen is hier een goede keuze
Houtskeletbouw is licht, snel te bouwen en toekomstbestendig. Echter vraagt het om een andere manier van denken. Bij HSB zit de isolatie tussen de houten stijlen en regels en deze worden afgesloten met plaatmaterialen of folies. Het temperatuurverschil tussen binnen en buiten bevindt zich dus in de constructie zelf. Dit betekent dus ook dat het dauwpunt zich in de constructie kan bevinden wanneer er niet de juiste maatregelen zijn genomen. Zoals besproken is het dauwpunt afhankelijk van de luchtvochtigheid en de temperatuur. We kunnen de temperatuur natuurlijk niet beïnvloeden, maar we kunnen wel de luchtvochtigheid beïnvloeden. Het is dus belangrijk om de luchtvochtigheid te remmen in de constructie. Vandaar dus de dampremmende laag in de constructie. Door de dampremmende laag wordt het dauwpunt dus verder naar buiten verlegd. Mocht het dauwpunt wel in de constructie zitten, dan is het van belang dat vocht uit deze constructie kan verdampen. Hiervoor is dus de dampopen laag aan de buitenzijde van de constructie.
Hier een voorbeeld van een dampopen constructie. In dit voorbeeld ligt het dauwpunt niet in de constructie zelf. Dat komt doordat er aan de binnenzijde van de wandopbouw een dampremmende laag is toegepast. In dit geval is dat een OSB-plaat van 18mm. Deze laag vertraagt de doorgang van waterdamp, waardoor de lucht in de constructie zelf een lager dampgehalte heeft. Daardoor treedt er geen condensatie in de houten constructie op.
Wat als we de damprem weghalen?
Wanneer we de damprem weghalen zal de lucht in de constructie dus een hoger waterdampgehalte bevatten. In het onderstaande voorbeeld is de OSB-plaat weggehaald. Hier is te zien, dat de dampremmende laag een essentieel onderdeel is van de opbouw. Nu deze is weggelaten, komt het dauwpunt in de constructie te liggen. Daardoor vormt zich condens aan de binnenzijde van de wand, precies waar de houten onderdelen zich bevinden. Dit kan leiden tot vochtproblemen, met alle gevolgen van dien: schimmelvorming, houtrot, een verminderde prestatie van de isolatie en uiteindelijk zelfs aantasting van de constructieve veiligheid.
Dampopen bouwen is de sleutel tot gezonde houtskeletbouw
Dampopen bouwen is geen modewoord, het is een oplossing voor een bouwtechnisch risico dat vooral speelt bij houtskeletbouw. Traditionele bouw komt er dankzij haar opbouw meestal wat makkelijker vanaf, maar ook daar kunnen natuurlijke materialen en dampopenheid bijdragen aan een gezonder en comfortabeler binnenklimaat. Bij Dubomat geloven we in bouwen mét de natuur. Daarom bieden we materialen aan die perfect passen in een dampopen opbouw: van houtvezelisolatie tot kalkpleisters, leemproducten en waar nodig de juiste technische folies. Zo bouwen we samen aan woningen die lang meegaan, comfortabel aanvoelen én toekomstbestendig zijn.
Hulp nodig bij jouw project?
Wil je weten hoe je dampopen bouwen goed toepast in jouw situatie? Of werk je met houtskelet en wil je zeker weten dat het slim én veilig gebeurt? Neem gerust contact met ons op voor advies op maat!
